SAİT FAİK ABASIYANIK

Sait Faik Abasıyanık: Hayatı, Eserleri ve Türk Edebiyatındaki Yeri

Giriş

Sait Faik Abasıyanık, Türk edebiyatının en önemli öykü yazarlarından biri olarak kabul edilir. 20. yüzyılın ilk yarısında eserleriyle öne çıkan yazar, modern Türk hikâyeciliğinin öncülerinden sayılır. Sait Faik, insan sevgisi, doğa tutkusu ve sıradan insanların yaşamlarını işlediği öyküleriyle edebiyata yeni bir soluk getirmiştir. Onun hayatı ve eserleri, Türk edebiyatının gelişimini ve değişimini anlamak açısından büyük önem taşır.

1. Çocukluk ve Aile Hayatı

1.1. Doğumu ve Ailesi

Sait Faik Abasıyanık, 18 Kasım 1906 tarihinde Sakarya’nın Adapazarı ilçesinde doğdu. Babası Mehmet Faik Bey, kereste tüccarı ve belediye başkanlığı yapmış bir iş adamıydı. Annesi Makbule Hanım ise ev hanımıydı. Ailesi, varlıklı ve kültürlü bir çevreden geliyordu.

1.2. Çocukluk Yılları ve İlk Eğitim

Sait Faik, çocukluk yıllarını Adapazarı’nda geçirdi. İlköğrenimini Rehber-i Terakki Mektebi’nde tamamladı. 1920 yılında meydana gelen Adapazarı depremi ve ardından gelen Yunan işgali nedeniyle ailece İstanbul’a taşındılar. Ortaokulu İstanbul Erkek Lisesi’nde okudu, ancak disiplin sorunları nedeniyle buradan ayrılmak zorunda kaldı. Eğitimine Bursa Erkek Lisesi’nde devam etti ve 1928 yılında mezun oldu.

2. Eğitim Hayatı ve Yurtdışı Deneyimleri

2.1. İstanbul Üniversitesi ve Fransa Yılları

Lise mezuniyetinin ardından İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne kaydoldu, ancak eğitimini tamamlamadan bıraktı. 1931 yılında babasının isteğiyle İsviçre’ye ekonomi eğitimi almak için gitti, ancak buradan da ayrılarak Fransa’nın Grenoble şehrine geçti. Grenoble Üniversitesi’nde Fransız dili ve edebiyatı üzerine dersler aldı.

2.2. Fransa’daki Yaşamı ve Edebi Etkileri

Fransa’da geçirdiği süre boyunca Fransız edebiyatını ve kültürünü yakından tanıdı. Guy de Maupassant ve Anton Çehov gibi yazarların eserlerinden etkilendi. Bu dönemde yazdığı notlar ve gözlemler, ilerideki öykülerinin temelini oluşturdu.

3. Türkiye’ye Dönüş ve Edebi Kariyerinin Başlangıcı

3.1. Dönüş ve İlk İş Denemeleri

1935 yılında Türkiye’ye döndü ve bir süre Halıcıoğlu Ermeni Yetim Mektebi’nde Türkçe öğretmenliği yaptı. Ancak bu işi uzun süre devam ettiremedi. Babasının desteğiyle çeşitli işlerde çalıştı, ancak hiçbirinde dikiş tutturamadı.

3.2. İlk Öykülerinin Yayınlanması

Sait Faik’in ilk öyküsü “İpekli Mendil” 1934 yılında “Varlık” dergisinde yayımlandı. Ardından “Semaver” adlı öyküsüyle dikkat çekti. 1936 yılında ilk öykü kitabı “Semaver” yayımlandı ve edebiyat çevrelerinde büyük ilgi gördü.

4. Eserleri ve Temaları

4.1. Öykü Kitapları

• Semaver (1936): İlk öykü kitabıdır ve sıradan insanların yaşamlarını işler.
• Sarnıç (1939): İstanbul’un çeşitli semtlerindeki yaşamı ve insanları anlatır.
• Şahmerdan (1940): Doğa sevgisi ve insan ilişkilerini ele alır.
• Lüzumsuz Adam (1948): Toplumdan dışlanmış bireylerin hikâyelerini içerir.
• Mahalle Kahvesi (1950): Mahalle kültürü ve insan ilişkilerine odaklanır.
• Havada Bulut (1951): Hayal ve gerçek arasındaki geçişleri işler.
• Kumpanya (1951): Gezgin tiyatro kumpanyalarının yaşamını anlatır.
• Havuz Başı (1952): İnsan psikolojisi ve iç dünyasını derinlemesine inceler.
• Son Kuşlar (1952): Doğa ve çevre temalarını işler.
• Alemdağ’da Var Bir Yılan (1954): Fantastik ve gerçeküstü öğeler içerir.

4.2. Roman ve Diğer Eserleri

• Medarı Maişet Motoru (1944): İlk romanıdır, ancak sansür nedeniyle yasaklanmıştır. Daha sonra “Birtakım İnsanlar” adıyla yayımlanmıştır.
• Kayıp Aranıyor (1953): Toplumun baskılarına dayanamayan bir kadının hikâyesini anlatır.
• Şiirleri ve Denemeleri: Az sayıda şiiri ve denemesi bulunmaktadır.

5. Eserlerinin Özellikleri ve Üslubu

5.1. İnsan Sevgisi ve Sıradan İnsanlar

Sait Faik, eserlerinde sıradan insanların yaşamlarını ve duygularını işler. Balıkçılar, işçiler, esnaf ve sokak satıcıları gibi toplumun farklı kesimlerinden karakterlere yer verir. Onların günlük yaşam mücadelelerini ve iç dünyalarını anlatır.

5.2. Doğa ve Çevre

Doğa sevgisi ve çevre temaları, eserlerinde önemli bir yer tutar. Marmara Denizi, adalar ve İstanbul’un sokakları sıkça betimlenir. Doğanın insan yaşamıyla iç içe geçtiği hikâyeler yazar.

5.3. Dil ve Üslup

Sait Faik’in dili sade ve akıcıdır. Şiirsel bir anlatım tarzı benimser. İç monologlar ve bilinç akışı tekniklerini kullanarak karakterlerin iç dünyasını yansıtır. Betimlemelerinde ayrıntılara önem verir.

6. Sağlık Sorunları ve Son Yılları

6.1. Hastalığı

1940’lı yılların başlarında siroz hastalığına yakalandı. Sağlık sorunlarına rağmen yazmaya devam etti. Hastalığı nedeniyle sık sık Burgazada’daki evinde dinlenmeye çekildi.

6.2. Ödüller ve Uluslararası Tanınma

1953 yılında “Alemdağ’da Var Bir Yılan” adlı eseriyle Mark Twain Derneği tarafından onur üyeliğine seçildi. Bu, uluslararası alanda tanınmasını sağladı.

7. Vefatı ve Ardından

7.1. Vefatı

11 Mayıs 1954 tarihinde İstanbul’da hayatını kaybetti. Cenazesi Sahrayıcedid Mezarlığı’na defnedildi. Ölümü, edebiyat dünyasında büyük bir üzüntüyle karşılandı.

7.2. Ardından Gelenler

Vefatının ardından eserleri yeniden basıldı ve geniş kitlelere ulaştı. Onun anısını yaşatmak için çeşitli etkinlikler ve ödüller düzenlenmeye başlandı.

8. Mirası ve Anılması

8.1. Sait Faik Hikâye Armağanı

1955 yılından itibaren annesi Makbule Abasıyanık tarafından başlatılan “Sait Faik Hikâye Armağanı”, Türk edebiyatında hikâye türüne katkıda bulunan yazarları ödüllendirmek amacıyla verilmeye başlandı. Günümüzde de devam eden bu ödül, Türkiye’nin en prestijli edebiyat ödüllerinden biridir.

8.2. Müzeler ve Evi

Burgazada’daki evi, 1964 yılında müze haline getirilerek ziyarete açıldı. Sait Faik Müzesi, onun hayatını ve eserlerini yakından tanımak isteyenler için önemli bir merkezdir.

8.3. Akademik Çalışmalar ve Etkinlikler

Üniversitelerde ve edebiyat çevrelerinde onun eserleri üzerine akademik çalışmalar yapılmakta, sempozyumlar ve konferanslar düzenlenmektedir.

9. Edebiyatımızdaki Yeri ve Önemi

9.1. Modern Türk Hikâyeciliğinin Öncüsü

Sait Faik, modern Türk hikâyeciliğinin en önemli isimlerinden biridir. Hikâyelerinde olaydan ziyade durumu ve anı ön plana çıkarır. Bu yönüyle durum hikâyesinin (Çehov tarzı) Türkiye’deki en önemli temsilcilerinden kabul edilir.

9.2. İnsana ve Yaşama Bakışı

Eserlerinde insan sevgisi, hoşgörü ve yaşama sevinci ön plandadır. Toplumun dışladığı bireyleri ve marjinalleri empatik bir bakışla ele alır.

9.3. Üslup ve Anlatım Tarzı

Sait Faik’in özgün anlatım tarzı, Türk edebiyatında yeni bir soluk getirmiştir. Şiirsel dili, iç monologları ve bilinç akışı teknikleriyle modern hikâyeciliğin gelişimine katkıda bulunmuştur.

10. Sonuç

Sait Faik Abasıyanık, hayatı ve eserleriyle Türk edebiyatına derin izler bırakmıştır. İnsan sevgisi, doğa tutkusu ve sıradan insanların yaşamlarına olan ilgisiyle edebiyatta özgün bir yer edinmiştir. Onun eserlerini okumak, insanın temel duygularını, toplumun farklı kesimlerini ve yaşama dair derin gözlemleri anlamak için önemli bir adımdır. Sait Faik, edebiyatımızın unutulmaz isimleri arasında yer almaya devam edecektir.