KESME İŞARETİ ( ‘ ) (APOSTROF) ve DOĞRU KULLANIMI

Kesme işareti ( ‘ ) (Apostrof), yazılı anlatımda özel isimlere, kısaltmalara ve sayılara getirilen eklerin doğru bir şekilde ayrılmasını sağlar. Türkçede özel isimlere, kısaltmalara ve sayılara getirilen eklerin ayrılmasında önemli bir rol oynar…

Kullanımı

Yazılı anlatımın temel unsurlarından biri olan noktalama işaretleri, dilin doğru ve etkili bir şekilde kullanılmasını sağlar. Kesme işareti ( ‘ ) (Apostrof), Türkçede özel isimlere, kısaltmalara ve sayılara getirilen eklerin ayrılmasında önemli bir rol oynar. Bu makalede, kesme işaretinin kullanım alanlarını detaylı bir şekilde inceleyecek ve doğru kullanımına dair örnekler sunacağız.

1. Özel İsimlere Getirilen Eklerin Ayrılmasında Kullanılır

Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işareti ile ayrılır. Bu, özel isimlerin eklerle karışmasını önler ve yazımda netlik sağlar.

Örnekler:

• Kişi İsimleri:
  • Ahmet‘in defteri sınıfta kaldı.
  • Elif‘e yeni bir kitap hediye ettik.
• Yer İsimleri:
  • İstanbul‘u gezmek istiyorum.
  • Ankara‘dan saat 10’da ayrıldık.
• Özel Kurum ve Kuruluş İsimleri:
  • Türk Dil Kurumu‘nun yeni yayınları çıktı.
  • Boğaziçi Üniversitesi‘ne başvuru yaptım.

Not: Özel isimlere getirilen yapım ekleri ve çoğul eki kesme işaretiyle ayrılmaz.

Örnekler:

• Türkçe, İstanbullu, Ahmetler, Mehmetler

2. Kısaltmalara Getirilen Eklerin Ayrılmasında Kullanılır

Kısaltmalara getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır. Bu, kısaltmanın okunuşuna göre değil, yazılışına göre yapılır.

Örnekler:

• TBMM‘nin (Türkiye Büyük Millet Meclisi) kararı açıklandı.
• TÜBİTAK‘a (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu) proje başvurusu yaptık.
• ABD‘de (Amerika Birleşik Devletleri) eğitim aldım.

3. Sayılara Getirilen Eklerin Ayrılmasında Kullanılır

Yazıyla veya rakamla belirtilen sayılara getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır.

Örnekler:

• 2023‘te mezun olacağım.
• 7‘inci katta oturuyoruz.
• 3‘üncü sınıfa geçti.

4. Belirli Bir Tarih Bildiren Ay ve Gün Adlarına Getirilen Eklerde Kullanılır

Belirli bir tarihi ifade eden ay ve gün adlarına getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır.

Örnekler:

• Toplantı 15 Ağustos‘ta yapılacak.
• Doğum günüm 23 Nisan‘dadır.

Not: Ay ve gün adları genel anlamda kullanıldığında kesme işareti kullanılmaz.

Örnek:

• Yaz tatilinde haziran ayında tatile çıkacağız.

5. Kişi İsimlerinden Sonra Gelen Unvan ve Saygı Sözcüklerine Getirilen Eklerde Kullanılır

Kişi isimlerinden sonra gelen “Bey”, “Hanım”, “Efendi” gibi unvanlara getirilen ekler kesme işareti ile ayrılır.

Örnekler:

• Mehmet Bey‘e selamlarımı iletin.
• Ayşe Hanım‘ın dosyası hazır.
• Ahmet Efendi‘yi aradınız mı?

6. Seslerin Düşmesini Göstermek İçin Kullanılır

Şiirlerde veya konuşma dilinde seslerin düşmesi durumunda kesme işareti kullanılır.

Örnekler:

• “Geliyor musun?” yerine “Geliyor musun**’**?”
• “Ne yapıyorsun?” yerine “Ne yapıyorsun**’**?”

7. Harflerin ve Eklerin Ayrılmasında Kullanılır

Bir harften veya ekten sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılır.

Örnekler:

• a‘dan z‘ye kadar tüm harfler.
• “-lık” ekinin farklı kullanımları incelendi.

Kesme İşaretinin Kullanılmadığı Durumlar

• Kurum, Kuruluş ve Kurul İsimleri:
  • Türk Dil Kurumuna başvuru yaptım.
  • Milli Eğitim Bakanlığından gelen yazı.
• Özel İsimlere Getirilen Yapım Ekleri ve Çoğul Ekleri:
  • Türkçenin kuralları önemlidir.
  • Ankaralı sanatçılar.
  • Mehmetler bugün buluşuyor.

Özel Durumlar ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Son Harfi Sert Ünsüz Olan Özel İsimler:
  • Sonunda “p, ç, t, k” harfleri bulunan özel isimlere ünlüyle başlayan ek getirildiğinde, kesme işareti kullanılmasına rağmen kelimenin sonundaki sert ünsüz yumuşar.
  Örnekler:
  • Mehmet‘e → “Mehmede” şeklinde okunur.
  • Ahmet‘in → “Ahmedin” şeklinde okunur.
• Özel İsim Yerine Kullanılan “O” Zamiri:
  • “O” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
  Örnek:
  • Onu dün gördüm.

KESME İŞARETİ KULLANILMAYAN HALLER

Türkçede özel isimlere getirilen ekleri ayırmak için kullanılır. Ancak bazı durumlarda kullanılmaz. İşte özel isimlerde kesme işaretinin kullanılmadığı durumlar ve türleri:

1. Yapım Ekleriyle Oluşturulan Yeni Kelimeler: Özel isimlere getirilen yapım ekleri yeni bir kelime oluşturur ve kesme işaretiyle ayrılmaz.
   • Örnekler:
     • Dil İsimleri: Türkçe, İngilizce, Fransızca
     • Meslek ve Akım İsimleri: Atatürkçü, Mevlanacı, Marksist
     • Sıfat ve İsimler: İstanbullu, Ankaralı, Köroğlusuz
2. Diminutif ve Sevgi Ekleri: Özel isimlere getirilen küçültme ve sevgi ifade eden ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
   • Örnekler:
     • Ayşeciğim (Ayşe + -ciğim)
     • Mehmetçik (Mehmet + -cik)
     • Aliş (Ali + -iş)
3. Çokluk ve Aile Bildiren “-gil” Eki: Özel isimlere getirilen çokluk eki “-ler/-lar” ve aile ifade eden “-gil” eki kesme işaretiyle ayrılmaz.
   • Örnekler:
     • Mehmetgiller tatile çıktı.
     • Ayşegil bize geliyor.
4. Özel İsimlerden Oluşan Terimler ve Birleşik Kelimeler: Özel isimlerle kurulan ve artık kalıplaşmış olan terimler kesme işaretiyle ayrılmaz.
   • Örnekler:
     • Türkçe sözlük
     • İstiklal Marşı
     • Nutuk
5. Kurum, Kuruluş ve Örgüt İsimleri: Bu tür özel isimlere getirilen eklerde kesme işareti kullanılmaz.
   • Örnekler:
     • Türkiye Büyük Millet Meclisine
     • Anadolu Liseleri
     • Atatürk Üniversitesi
6. Özel İsimlerle Oluşturulan Sıfat Tamlamaları: Özel isimlerin sıfat olarak kullanıldığı tamlamalarda kesme işareti kullanılmaz.
   • Örnekler:
     • Van kedisi
     • Ankara tavşanı
     • Maraş dondurması
7. Ekleşmiş Unsurlar: Özel isimlere getirilen ve artık o ismin ayrılmaz bir parçası haline gelmiş eklerde kesme işareti kullanılmaz.
   • Örnekler:
     • Türklük
     • İslamiyet
     • Hristiyanlık
8. Unvan ve Hitap Sözcükleri: Özel isimlerle birlikte kullanılan unvan ve hitap sözcüklerine getirilen eklerde kesme işareti kullanılmaz.
   • Örnekler:
     • Doktor Ahmet Bey’e
     • Müdür Hanımın odası
     • Prof. Dr. Mehmet Akif Ersoy’u
9. Sayılarla Oluşturulan Özel İsimler: Rakamlarla yazılan ve özel isim kabul edilen ifadelerde kesme işareti kullanılmaz.
   • Örnekler:
     • 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı
     • 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı

Örneklerle Pekiştirme

• Kişi İsimleri:
  • Zeynep‘in çantası nerede?
  • Murat‘a yeni bir iş teklif edildi.
• Yer İsimleri:
  • Ege Denizi‘nin mavisi eşsizdir.
  • Kapadokya‘yı ziyaret ettiniz mi?
• Kısaltmalar:
  • İTÜ‘de (İstanbul Teknik Üniversitesi) okuyor.
  • THY‘nin (Türk Hava Yolları) yeni seferleri başladı.
• Sayılara Gelen Ekler:
  • Sınav 3‘ünde yapılacak.
  • 100‘ün üzerinde katılımcı vardı.

8. Bilişim Sektöründe ve Yazılımda Kullanımı

Bilişim sektörü ve yazılım geliştirme süreçlerinde, kesme işareti (‘) farklı amaçlarla kullanılabilir. Programlama dillerine özgü sözdizimleri ve isimlendirme kuralları, kesme işaretinin doğru kullanımını gerektirir. Aşağıda, Rust, C++, Python, C# ve Java gibi popüler programlama dillerinde kesme işaretinin kullanımına dair örnekler ve açıklamalar bulunmaktadır.

a. Değişken ve Fonksiyon İsimlendirmelerinde Kullanımı

Genellikle değişken ve fonksiyon isimlerinde kesme işareti kullanılmaz. Bunun yerine alt çizgi (_) veya büyük harf kullanımı tercih edilir.

Örnekler:

• Python:

user_name = "Ahmet"
def get_user_age():
    pass

• Java:

String userName = "Elif";
public int getUserAge() {
    // Kodlar
}

b. Karakter Sabitlerinde Kullanımı

Bazı programlama dillerinde, tek karakterleri belirtmek için kesme işareti kullanılır.

Örnekler:

• C++:

char grade = 'A';
char newline = '\n';

• Java:

char initial = 'M';
char tab = '\t';

c. String Literallerinde Kaçış Karakteri Olarak Kullanımı

Kesme işareti, string içinde özel karakterleri belirtmek için kaçış karakteri olarak kullanılabilir.

Örnekler:

• Python:

message = "Elif'in kitabı çok ilginç."

Eğer kesme işaretini doğrudan kullanmak isterseniz, ters eğik çizgi () ile kaçırabilirsiniz:

message = 'Elif\'in kitabı çok ilginç.'

• Java:

String message = "Ahmet'in defteri kayboldu.";
String escapedMessage = "Ahmet\'in defteri kayboldu.";

d. Rust Dilinde Ham String Literallerinde Kullanımı

Rust dilinde ham string literalleri (r"...") kullanıldığında, kesme işareti doğrudan kullanılabilir.

Örnekler:

let raw_str = r"Ahmet'in kitabı burada.";
println!("{}", raw_str);

e. C#’da Özellik Adlarında Kullanımı

C#’da, belirli anahtar kelimeleri kullanmak için @ sembolü ön eklenebilir, ancak kesme işareti yerine kullanılır. Kesme işareti genellikle karakter sabitlerinde kullanılır.

Örnekler:

char quote = '\'';
string path = @"C:\Users\Ahmet\Documents";

Notlar:

• Değişken, fonksiyon ve sınıf isimlerinde kesme işareti kullanımı genellikle önerilmez ve birçok dilde sözdizimi hatasına yol açabilir.
• Karakter sabitlerinde kesme işareti, karakterin bir parçası olarak değil, sınırlandırıcı olarak kullanılır.
• String içindeki kesme işareti, uygun kaçış karakterleri ile kullanılmalıdır.

9. Mühendislik ve Teknik Alanlarda Kullanımı

Mühendislik ve diğer teknik disiplinlerde, kesme işareti genellikle ölçü birimlerini, kısaltmaları ve teknik terimleri doğru bir şekilde ifade etmek için kullanılır. Bu alanlarda kesme işaretinin doğru kullanımı, teknik dokümantasyonun ve raporların anlaşılabilirliğini artırır.

a. Ölçü Birimlerinde Kullanımı

Kesme işareti, özellikle açı ölçülerinde ve feet (ayak) biriminde kullanılır.

Örnekler:

• Açı Ölçüsü:
  • 90°’lik bir dönüş yapıldı.
  • 45°’lik eğim çok sert.
• Feet Birimi:
  • Binanın yüksekliği 150’den fazla feet.
  • Köprü 300’den uzun feet yapımında.

b. Teknik Kısaltmalarda Kullanımı

Bazı teknik kısaltmalarda kullanılarak tamlamaların oluşturulması sağlanır.

Örnekler:

• Elektrik:
  • 220V’lik güç kaynağı.
  • 50Hz frekansında çalışıyor.
• Makine:
  • CNC makinelerinin hızları 2000 RPM’ye kadar çıkabilir.
  • 3D yazıcıların baskı hacmi 300x300x400 mm.

c. Teknik Terimlerde Kullanımı

Mühendislik ve teknik metinlerde, özel terimlerin doğru yazımı için kullanılır.

Örnekler:

• Elektronik:
  • Mikrodenetleyici’lerin programlanması.
  • Transistör’ün çalışma prensibi.
• İnşaat:
  • Betonarme yapıların dayanıklılığı.
  • Çelik konstrüksiyon’un montajı.

d. Cihaz ve Parça Numaralandırmalarında Kullanımı

Cihazların ve parçaların isimlendirilmesinde kesme işareti, seri numaralarını veya model numaralarını belirtmek için kullanılabilir.

Örnekler:

• Model Numaraları:
  • Model X200’ün yeni versiyonu piyasaya sürüldü.
  • Prototip Y-15’te bazı değişiklikler yapıldı.
• Seri Numaraları:
  • Cihazın seri numarası AB12345’dir.
  • Parça kodu ZX-789’da hata bulunuyor.

e. Mekanik ve Elektrik Şemalarında Kullanımı

Şemalarda, belirli bağlantıları veya bileşenleri ayırt etmek için kullanılabilir.

Örnekler:

• Elektrik Şeması:
  • Anahtar A’ya bağlanan kablo.
  • Direnç R1’den geçen akım.
• Mekanik Şema:
  • Mil’in dönüş hızı N’ye bağlı olarak değişir.
  • Piston P1’in hareketi kontrol ediliyor.

Notlar:

• Teknik dokümanlarda kesme işaretinin doğru kullanımı, yanlış anlaşılmaların önüne geçer.
• Ölçü birimlerinde kesme işareti kullanılırken, uluslararası standartlara (SI birimleri) uygunluk sağlanmalıdır.
• Kısaltmalar ve terimler, sektörün kabul ettiği yazım kurallarına göre düzenlenmelidir.

Kesme işareti, yazılı anlatımda özel isimlere, kısaltmalara ve sayılara getirilen eklerin doğru bir şekilde ayrılmasını sağlar. Doğru kullanımı, metnin anlaşılırlığını ve dilin kurallarına uygunluğunu artırır. Özellikle resmi yazışmalarda, akademik metinlerde ve edebi eserlerde kesme işaretinin kullanımına özen göstermek, yazının kalitesini yükseltir.

Bilişim sektörü ve mühendislik gibi teknik alanlarda kesme işaretinin doğru kullanımı, iletişimin netliğini ve teknik dokümantasyonun kalitesini artırır. Programlama dillerinde sözdizimi kurallarına uygun hareket etmek ve mühendislik alanlarında ölçü birimleri ile teknik terimleri doğru şekilde ifade etmek, profesyonel ve anlaşılır çalışmaların temelini oluşturur. Bu nedenle, kesme işaretinin bu alanlarda doğru kullanımı konusunda dikkatli olunması büyük önem taşır.

Öğrencilere Tavsiyeler:

• Kuralları Öğrenin: Kesme işaretinin kullanım kurallarını öğrenmek, yazma becerilerinizi geliştirir.
• Pratik Yapın: Yazdığınız metinlerde kesme işaretini doğru ve yerinde kullanarak pratik yapın.
• Okuma Alışkanlığı Edinin: Farklı metinleri okuyarak kesme işaretinin nasıl kullanıldığını gözlemleyin.

Unutmayın, dilin kurallarına uygun bir yazım düşüncelerinizi ve duygularınızı en etkili şekilde ifade etmenizi sağlar. Kesme işaretini ve diğer noktalama işaretlerini doğru kullanarak, yazılarınızda anlaşılırlık ve profesyonellik düzeyini artırabilirsiniz.

Not: TDK’nın (Türk Dil Kurumu) güncel yazım kurallarına uygun hareket etmek önemlidir.

Lütfen Dikkat! Sitemizi kaynak göstermeden kesinlikle alıntı yapmayınız!!!

• 
  ÜNLÜ DARALMASI VE TÜRKÇE FİİL ÇEKİMİNDEKİ YANSIMALARI
  Türkçe’nin kendine has ses yapısı, fiil çekimlerinde ve ek alımlarında belirgin değişimlere yol açar. Ünlü daralması, özellikle fiillerin şimdiki zaman çekiminde ve ek alım süreçlerinde duyulan, söylenişin…
• 
  SİMGELER, ÖZEL KARAKTERLER VE İŞARETLER
  Simgeler Konusunda Türkçe Yazım Kuralları Türkçe yazımda simgeler, özel karakterler ve işaretlerin doğru kullanımı, özellikle bilimsel, teknik ve akademik metinlerde; günümüz eğitim ve bilim dünyasında, doğru yazım…
• 
  TÜRKÇENİN TEK YARDIMCI ÜNSÜZÜ NEDEN “Y” SESİDİR?
  Yazar: Ahmet Karadoğan. Türkiye Türkçesinde yardımcı ünsüzü konusu eskiden beri tartışılmaktadır. Kimileri y, ş, s, n olmak üzere dört tane yardımcı ünsüzden bahsederken kimileri de sadece y…
• 
  TÜRKÇE DİLBİLGİSİ TERİMLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçe dilbilgisi, doğru ve etkili iletişim kurabilmek için temel bir unsurdur. Hem yazılı hem de sözlü ifadelerde dilin kurallarını bilmek, anlamı doğru aktarmak ve anlaşılır bir şekilde…
• 
  DuckDuckGo: MÜTHİŞ BİR ARAMA MOTORU
  İsim itici gelmesin… DuckDuckGo Google’nin en iyi gerçek alternatifi ve Neden Kullanmıyorsunuz? Üstelik birçoğu gibi ayrı bir arama motoru gibi davranıp aslında Google üzerinden arama yapmıyor, kendine…
• 
  FİREFOX KULLANMAYARAK ÇOK ŞEY KAÇIRIYORSUNUZ!
  İnternet çağında yaşıyoruz ve dijital dünyada geçirilen zaman her geçen gün artıyor. Bu süreçte, internet tarayıcısı seçimi, kullanıcı deneyimini ve çevrimiçi güvenliği doğrudan etkileyen en önemli kararlardan…

• 
  ÜNLÜ DARALMASI VE TÜRKÇE FİİL ÇEKİMİNDEKİ YANSIMALARI
  Türkçe’nin kendine has ses yapısı, fiil çekimlerinde ve ek alımlarında belirgin değişimlere yol açar. Ünlü daralması, özellikle fiillerin şimdiki zaman çekiminde ve ek alım süreçlerinde duyulan, söylenişin…
• 
  SİMGELER, ÖZEL KARAKTERLER VE İŞARETLER
  Simgeler Konusunda Türkçe Yazım Kuralları Türkçe yazımda simgeler, özel karakterler ve işaretlerin doğru kullanımı, özellikle bilimsel, teknik ve akademik metinlerde; günümüz eğitim ve bilim dünyasında, doğru yazım…
• 
  TÜRKÇE DİLBİLGİSİ TERİMLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçe dilbilgisi, doğru ve etkili iletişim kurabilmek için temel bir unsurdur. Hem yazılı hem de sözlü ifadelerde dilin kurallarını bilmek, anlamı doğru aktarmak ve anlaşılır bir şekilde…
• 
  ÜNLÜLERİN NİTELİKLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçe, zengin fonetik yapısı; ünsüz ve ünlülerin nitelikleri ile birlikte ses özellikleriyle dünya dilleri arasında önemli bir yere sahiptir. Dilimizin temelini oluşturan sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak…
• 
  ÜNSÜZLERİN NİTELİKLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçenin ses yapısı, dilin akıcılığı ve ünsüzlerin nitelikleri ile anlam taşıyan ögelerin doğru biçimde aktarılabilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Bu yapı, ünlü ve ünsüzlerin karşılıklı etkileşimi üzerine…
• 
  SORU EKLERİNİN YAZILIŞLARI VE YAZIM KURALLARI
  Soru eklerinin yazılışları, Türkçe’nin doğru ve etkili kullanımı açısından büyük önem taşır. Bu eklerin ayrı yazılması, ünlü uyumlarına dikkat edilmesi ve eklerden sonra gelen eklerin bitişik yazılması…