KISA ÇİZGİ İŞARETİ ( – ) ve DOĞRU KULLANIMI

Hem kelimelerin bölünmesinde hem de anlamların netleştirilmesinde kısa çizgi işareti ( – ) (hyphen) önemli bir rol oynar…

Yazılı anlatımın vazgeçilmez unsurlarından biri olan noktalama işaretleri, metinlerin doğru ve anlaşılır bir şekilde iletilmesini sağlar. Kısa çizgi ( – ), bu işaretler arasında özel bir yere sahiptir. Bu makalede, kısa çizginin kullanım alanlarını detaylı bir şekilde inceleyecek ve doğru kullanımına dair örnekler sunacağız.

1. Satır Sonunda Kelimelerin Bölünmesinde Kullanılır

Bir kelime satıra sığmadığında, hecelerine uygun bir şekilde bölünerek satır sonuna kısa çizgi konur ve kelime sonraki satırda devam eder. Bu, metnin düzenli ve estetik görünmesini sağlar.

Örnek:

• “Uzun zamandır beklediğim kitap nihayet elime ulaş- tı. Okumak için sabırsızlanıyorum.”
• “Yeni bir projeye başla- mak her zaman heyecan vericidir.”

2. Ara Sözleri veya Ara Cümleleri Ayırmak İçin Kullanılır

Cümle içinde ek bilgi veren ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kısa çizgi kullanılır. Bu sayede, ana cümlenin akışı bozulmadan ek bilgiler sunulur.

Örnek:

• “Arkadaşım -ki kendisi çok başarılı bir mühendistir- yeni bir işe başladı.”
• “Bu şehir -tarihi ve kültürel zenginlikleriyle- turistlerin ilgisini çekiyor.”

Not: Ara sözlerin başına ve sonuna konulan kısa çizgi bitişik yazılır.

3. Kelimelerin Köklerini ve Eklerini Ayırmak İçin Kısa Çizgi İşareti Kullanılır

Dilbilgisi çalışmalarında, kelimelerin köklerini, gövdelerini ve eklerini göstermek için kısa çizgi kullanılır.

Örnek:

• “Kitap-lık”, “göz-lük”, “bilgi-si”
• “Çalış-ıyor”, “oku-mak”, “yaz-dır-mak”

4. Fiil Kök ve Gövdelerini Göstermek İçin Kullanılır

Fiillerin kök ve gövdelerini belirtmek amacıyla kısa çizgi kullanılır.

Örnek:

• “Al-“, “ver-“, “yaz-“, “gül-“
• “Başar-“, “okut-“, “güzelleş-“

5. İsim ve Fiil Yapma Eklerini Belirtmek İçin Kullanılır

İsim yapma ve fiil yapma eklerini göstermek için eklerin başına veya sonuna kısa çizgi konur.

Örnek:

• “Kitapçı (-çı eki)”, “yazarlık (-lık eki)”
• “-mak” (fiil yapma eki), “-daş” (isim yapma eki)

6. Heceleri Göstermek İçin Kullanılır

Kelimelerin hecelerini ayırmak ve göstermek için kısa çizgi kullanılır. Bu, özellikle okuma ve telaffuz çalışmalarında faydalıdır.

Örnek:

• “A-na-do-lu”, “Tür-ki-ye”, “e-ği-tim”
• “Bi-lim”, “tek-no-lo-ji”, “sa-ğlık”

7. Kelimeler veya Sayılar Arasında “İle”, “Arasında”, “Ve” Anlamı Vermek İçin Kullanılır

Kısa çizgi, kelimeler veya sayılar arasında “ile”, “arasında”, “ve” anlamı vermek için kullanılır.

Örnek:

• “Türk-Alman ilişkileri”
• “Ankara-İstanbul uçuşu”
• “09.00-17.00 çalışma saatleri”
• “2020-2021 eğitim öğretim yılı”

Not: Bu kullanımda kısa çizginin her iki tarafına da boşluk bırakılmaz.

8. Matematikte Çıkarma İşareti Olarak Kullanılır

Matematiksel işlemlerde çıkarma işlemini göstermek için kısa çizgi kullanılır.

Örnek:

• “15 – 5 = 10”
• “100 – 45 = 55”

9. Sıfırdan Küçük Değerleri Göstermek İçin Kullanılır

Negatif değerleri belirtmek için sayının önüne kısa çizgi konur.

Örnek:

• “-5 derece sıcaklık”
• “Yükseklik: -200 metre”

10. Dil Bilgisinde Ekleri ve Yapıları Göstermek İçin Kullanılır

Dilbilgisi terimlerinde ve yapılarını gösterirken kısa çizgi kullanılır.

Örnek:

• “Fiil kökü: al-“
• “İsimden fiil yapma eki: -la”

11. İnternet Sitesinde Kullanılan Resimlerin Adlandırılmalarında Kısa Çizgi İşareti Kullanılır

İnternet sitesine yüklenen resimlerin arama motorlarında doğru bir şekilde sınıflandırılması için kısa çizgi kullanılır. Aksi halde isimler tek bir kelime şeklinde algılanır.

Örnek:

• “kisa-cizgi-isaretinin-kullanimi-01.jpg”
• “rifat-ilgaz-genclik-resmi.webp”

Kısa Çizginin Doğru Kullanımına Dair Öneriler

• Satır Sonunda Bölmeyi Doğru Yapın: Kelimeleri bölerken heceleme kurallarına uygun olarak bölmeye dikkat edin.
• Ara Sözlerde Bitişik Yazın: Ara sözleri veya cümleleri ayırırken kısa çizgiyi bitişik yazmayı unutmayın.
• Anlam Kargaşasından Kaçının: Kısa çizgiyi kullandığınız yerlerde anlamın net olduğundan emin olun.

Kısa Çizginin Yanlış Kullanımından Kaçınma

• Boşluklara Dikkat Edin: Kısa çizginin her iki tarafına boşluk bırakmamaya özen gösterin.
• Gereksiz Kullanımdan Sakının: Kısa çizgiyi sadece gerektiği yerlerde kullanın; aksi halde metin karmaşık görünebilir.
• Uzun Çizgi ile Karıştırmayın: Kısa çizgi ile uzun çizgi (—) farklı işlevlere sahiptir. Kullanım yerlerine dikkat edin.

Örneklerle Kısa Çizginin Kullanımı

Satır Sonunda Kelime Bölme:

• “Bu akşam yapılacak top- lantıya katılmam gerekiyor.”
• “Projeyi zamanında teslim et- mek için çok çalıştık.”

Ara Sözleri Ayırma:

• “Bu şehir -görülmeye değer güzellikleriyle- turistlerin ilgisini çekiyor.”
• “Öğretmenimiz -her zaman olduğu gibi- bize destek oldu.”

Kelimelerin Kök ve Eklerini Ayırma:

• “Bilgi-sayar”, “ev-lik”, “kitap-lık”
• “Çalış-kan”, “gör-gü-süz”

Fiil Kök ve Gövdelerini Gösterme:

• “Yaz-“, “oku-“, “git-“
• “Sev-“, “gel-“, “bil-“

“İle”, “Arasında”, “Ve” Anlamında Kullanım:

• “Karadeniz-Akdeniz otoyolu”
• “Ebeveyn-çocuk ilişkileri”
• “2015-2020 yılları arasında”

Matematiksel İşlemlerde Kısa Çizgi İşareti:

• “20 – 5 = 15”
• “50 – 25 = 25”

Kısa çizgi, yazılı anlatımda kelimelerin doğru bir şekilde bölünmesinde, ara sözlerin vurgulanmasında ve anlamların netleştirilmesinde önemli bir role sahiptir. Doğru ve yerinde kullanımı, metnin akıcılığını ve anlaşılabilirliğini artırır. Özellikle akademik yazılarda, resmi metinlerde ve dilbilgisi çalışmalarında kısa çizginin kullanımına özen göstermek, yazının kalitesini yükseltir.

Öğrencilere Tavsiyeler:

• Dil Bilgisi Kurallarını Öğrenin: Kısa çizginin ve diğer noktalama işaretlerinin kullanım kurallarını öğrenmek, yazma becerilerinizi geliştirir.
• Pratik Yapın: Yazdığınız metinlerde kısa çizgiyi doğru ve yerinde kullanarak pratik yapın.
• Okuma Alışkanlığı Edinin: Farklı metinleri okuyarak kısa çizginin nasıl kullanıldığını gözlemleyin.

Unutmayın, doğru noktalama işaretleri kullanmak, düşüncelerinizi ve duygularınızı en etkili şekilde ifade etmenizi sağlar. Kısa çizgiyi ve diğer noktalama işaretlerini doğru kullanarak, yazılarınızda profesyonellik ve anlaşılırlık düzeyini artırabilirsiniz.

Lütfen Dikkat! Sitemizi kaynak göstermeden kesinlikle alıntı yapmayınız!!!

• 
  ÜNLÜ DARALMASI VE TÜRKÇE FİİL ÇEKİMİNDEKİ YANSIMALARI
  Türkçe’nin kendine has ses yapısı, fiil çekimlerinde ve ek alımlarında belirgin değişimlere yol açar. Ünlü daralması, özellikle fiillerin şimdiki zaman çekiminde ve ek alım süreçlerinde duyulan, söylenişin…
• 
  SİMGELER, ÖZEL KARAKTERLER VE İŞARETLER
  Simgeler Konusunda Türkçe Yazım Kuralları Türkçe yazımda simgeler, özel karakterler ve işaretlerin doğru kullanımı, özellikle bilimsel, teknik ve akademik metinlerde; günümüz eğitim ve bilim dünyasında, doğru yazım…
• 
  TÜRKÇE DİLBİLGİSİ TERİMLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçe dilbilgisi, doğru ve etkili iletişim kurabilmek için temel bir unsurdur. Hem yazılı hem de sözlü ifadelerde dilin kurallarını bilmek, anlamı doğru aktarmak ve anlaşılır bir şekilde…
• 
  ÜNLÜLERİN NİTELİKLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçe, zengin fonetik yapısı; ünsüz ve ünlülerin nitelikleri ile birlikte ses özellikleriyle dünya dilleri arasında önemli bir yere sahiptir. Dilimizin temelini oluşturan sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak…
• 
  ÜNSÜZLERİN NİTELİKLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçenin ses yapısı, dilin akıcılığı ve ünsüzlerin nitelikleri ile anlam taşıyan ögelerin doğru biçimde aktarılabilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Bu yapı, ünlü ve ünsüzlerin karşılıklı etkileşimi üzerine…
• 
  SORU EKLERİNİN YAZILIŞLARI VE YAZIM KURALLARI
  Soru eklerinin yazılışları, Türkçe’nin doğru ve etkili kullanımı açısından büyük önem taşır. Bu eklerin ayrı yazılması, ünlü uyumlarına dikkat edilmesi ve eklerden sonra gelen eklerin bitişik yazılması…

• 
  DuckDuckGo: MÜTHİŞ BİR ARAMA MOTORU
  İsim itici gelmesin… DuckDuckGo Google’nin en iyi gerçek alternatifi ve Neden Kullanmıyorsunuz? Üstelik birçoğu gibi ayrı bir arama motoru gibi davranıp aslında Google üzerinden arama yapmıyor, kendine…
• 
  FİREFOX KULLANMAYARAK ÇOK ŞEY KAÇIRIYORSUNUZ!
  İnternet çağında yaşıyoruz ve dijital dünyada geçirilen zaman her geçen gün artıyor. Bu süreçte, internet tarayıcısı seçimi, kullanıcı deneyimini ve çevrimiçi güvenliği doğrudan etkileyen en önemli kararlardan…
• 
  BİR PROGRAMLAMA DİLİ ÖĞRENMEK İSTİYORSUNUZ AMA KARAR VEREMİYOR MUSUNUZ?
  Modaya uymak istiyorsunuz ve mesela bir oyun yazmak istiyorsunuz? Günümüz dünyasında yazılım geliştirmeye karar vermek heyecan verici bir adım olabilir. Ancak, bu yolculuğa başlamadan önce hedeflerinizi net…
• 
  BİR WEB GELİŞTİRME DİLİ ÖĞRENMEK İSTİYORSUNUZ AMA KARAR VEREMİYOR MUSUNUZ?
  Web geliştirme dünyası, sürekli olarak evrilen ve genişleyen bir ekosisteme sahiptir. Bu alanda kullanılan web geliştirme dili olgusunun çeşitliliği, her biri farklı amaçlar ve ihtiyaçlar için tasarlanmış…
• 
  BLENDER: 3D YARATICILIĞIN AÇIK KAYNAKLI GÜCÜ
  Yaratıcılığın sınırlarını zorlayan grafik tasarımcılar, animatörler ve 3D modelleyiciler için Blender, vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir. Açık kaynaklı ve ücretsiz olması, onu hem profesyoneller hem de hobi…
• 
  RUST: PARLAYAN GERÇEK BİR YILDIZ
  Rust, inanılmaz hızlı çalışan, segment hatalarını önleyen, iş parçacığı güvenliğini garanti eden güvenilir ve verimli yazılımlar inşa edilmesini sağlayan bir sistem programlama dilidir. Dünya çapında yüzlerce şirket…