SORU İŞARETİ ( ? ) ve DOĞRU KULLANIMI

Merak, sorgulama ve belirsizlik ifadelerini belirtmek için kullanılan önemli noktalama işareti: Soru İşareti…

Yazılı dilin temel unsurlarından biri olan noktalama işaretleri, düşüncelerimizin ve duygularımızın doğru ve etkili bir şekilde ifade edilmesinde büyük bir rol oynar. Bu makalede, soru işaretinin kullanım alanlarını detaylı bir şekilde inceleyecek ve doğru kullanımına dair örnekler sunacağız.

1. Soru Eki veya Sözü İçeren Cümlelerin Sonunda Kullanılır

Soru işareti, içinde soru anlamı taşıyan soru eki (mi, mı, mu, mü) veya soru sözcükleri (ne, nasıl, neden, kim, hangi, nerede, ne zaman vb.) bulunan cümlelerin sonunda kullanılır. Bu kullanım, cümlenin bir soru olduğunu ve cevap beklediğini belirtir.

Örnekler:

• “Bugün hava nasıl?”
• “Sınav sonuçları ne zaman açıklanacak?”
• “Bu kitabı kim yazdı?”

2. Soru Anlamı Taşıyan Ancak Soru Eki veya Sözü İçermeyen Cümlelerde Kullanılır

Bazı cümleler doğrudan soru eki veya sözü içermese de soru anlamı taşır. Bu tür cümlelerin sonunda da soru işareti kullanılır.

Örnekler:

• “Toplantı saat kaçta?”
• “Adınız?”
• “Adresiniz neresi?”

3. Bilinmeyen, Kesin Olmayan veya Şüpheli Durumlarda Kullanılır

Soru işareti, bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan tarih, yer veya durumları belirtmek için parantez içinde kullanılır.

Örnekler:

• “Mehmet Akif Ersoy (1873? – 1936)”
• “Yazarın doğum yeri: İstanbul (?)”
• “Bu eser 16. yüzyılda (?) yazılmıştır.”

4. Alaycı veya İronik İfadelerde Kullanılır

Bir ifadenin gerçekliğinden şüphe duyulduğunu veya alaycı bir anlam taşındığını belirtmek için soru işareti parantez içinde kullanılır.

Örnekler:

• “Çok çalışkan (?) bir öğrenci olduğu söyleniyor.”
• “Toplantıya zamanında geldi (?) ve herkesi şaşırttı.”

5. Soru Anlamı Taşıyan Sıralı ve Bağlı Cümlelerde Kullanım

Soru ifadesi taşıyan sıralı veya bağlı cümlelerde, soru işareti genellikle cümlenin sonuna konur. Ancak her bir soru ayrı bir anlam taşıyorsa, her cümleden sonra da konulabilir.

Örnekler:

• “Bu soruyu kim çözecek, kim yardımcı olacak?”
• “Okula mı gidiyorsun, eve mi?”

6. Dolaylı Soru Cümlelerinde Kullanılmaz

Dolaylı soru cümleleri, bir başkasının söylediği veya düşündüğü soru ifadeleridir. Bu cümlelerin sonunda soru işareti kullanılmaz.

Örnekler:

• “Öğretmen, sınavın ne zaman yapılacağını sordu.”
• “Merak ediyorum, bu işi nasıl başardı.”

7. Bilişim Sektöründe ve Yazılımda Kullanımı

Soru işareti ( ? ), bilişim sektöründe ve programlama dillerinde çeşitli amaçlarla sıkça kullanılan bir semboldür. Farklı programlama dillerinde soru işaretinin özel anlamları ve kullanımları vardır.

a. Ternary (Üçlü) Operatör Olarak Kullanımı

Birçok programlama dilinde soru işareti, ternary (üçlü) operatör olarak bilinen yapıda kullanılır. Bu operatör, tek satırda basit bir koşul kontrolü yapmaya olanak tanır.

Sözdizimi:

koşul ? ifade1 : ifade2

Eğer koşul doğruysa (true), ifade1 çalıştırılır; aksi halde ifade2 çalıştırılır.

Örnekler:

• JavaScript:

let yaş = 18;
let mesaj = (yaş >= 18) ? "Reşit" : "Reşit Değil";
console.log(mesaj); // Çıktı: "Reşit"

• C#:

int sayı = 5;
string sonuç = (sayı % 2 == 0) ? "Çift" : "Tek";
Console.WriteLine(sonuç); // Çıktı: "Tek"

b. Null-Coalescing ve Null-Conditional Operatörler

Bazı programlama dillerinde soru işareti, null-coalescing veya null-conditional operatörlerde kullanılır.

• C#:
  • Null-Conditional Operatör (?.):
    • Nesne null değilse belirtilen özelliğe veya metoda erişir; aksi halde null döndürür.

csharp

string mesaj = nesne?.Özellik;

• Null-Coalescing Operatör (??):

Sol taraf null ise sağ tarafı döndürür.

csharp

string isim = girilenİsim ?? "Varsayılan İsim";

c. Regular Expressions (Düzenli İfadeler) İçinde Kullanımı

Düzenli ifadelerde soru işareti, bir karakterin veya ifadenin sıfır veya bir kez tekrar ettiğini belirtmek için kullanılır.

Örnekler:

• colou?r ifadesi, “color” veya “colour” kelimelerini eşleştirir.

Ayrıca, non-greedy (tamahkâr olmayan) aramalarda kullanılır.

• .*? ifadesi, mümkün olan en kısa eşleşmeyi arar.

d. Wildcard (Joker Karakter) Olarak Kullanımı

Bazı komut satırı ve betik dillerinde soru işareti, bir joker karakter olarak kullanılır ve herhangi bir tek karakteri temsil eder.

Örnekler:

• Bash:

ls dosya?.txt

“dosya1.txt”, “dosyaA.txt” gibi isimleri listeler.

e. URL ve Sorgu Parametrelerinde Kullanımı

Web geliştirmede, bir URL’de sorgu parametrelerini başlatmak için kullanılır.

Örnek:

• https://www.example.com/arama?kelime=bilgisayar&kategori=teknoloji

Soru işareti, URL’nin ana kısmı ile sorgu parametrelerini ayırır.

f. Optional Chaining Operatörü

Bazı modern programlama dillerinde (örneğin JavaScript), optional chaining için soru işareti kullanılır.

Örnek:

• JavaScript:

let kullanıcı = {
  isim: "Ahmet",
  adres: {
    şehir: "İstanbul"
  }
};

console.log(kullanıcı.adres?.şehir); // "İstanbul"
console.log(kullanıcı.kontak?.telefon); // undefined

g. TypeScript’te Tip Belirtimlerinde

TypeScript’te soru işareti, bir değişkenin veya parametrenin isteğe bağlı olduğunu belirtmek için kullanılır.

Örnek:

function merhaba(isim: string, yaş?: number) {
  // yaş parametresi isteğe bağlıdır
}

8. Mühendislik ve Teknik Alanlarda Kullanımı

( ? ), mühendislik ve teknik dokümanlarda çeşitli amaçlarla kullanılabilir.

a. Belirsiz veya Tahmini Değerleri Belirtmek İçin

Teknik çizimlerde, hesaplamalarda veya dokümanlarda bir değerin belirsiz olduğunu veya tahmini olduğunu belirtmek için soru işareti kullanılabilir.

Örnek:

• Bir ölçünün yanına (150 mm?) yazılarak bu değerin kesin olmadığı belirtilir.

b. Elektrik ve Elektronik Diyagramlarda

Elektronik devre şemalarında, bir bileşenin değerinin bilinmediği veya henüz belirlenmediği durumlarda soru işareti kullanılabilir.

Örnek:

• Bir direnç sembolünün yanına R1 = ? Ω yazılarak direnç değerinin belirlenmediği gösterilir.

c. Teknik Sorular ve Problem Çözümü

Mühendislik eğitiminde ve teknik dokümanlarda, çözümlenmesi gereken soruları veya problemleri belirtmek için soru işareti kullanılır.

Örnek:

• “Belirtilen yük altında kirişin maksimum eğilmesi ne kadar olacaktır?”

d. Akış Diyagramlarında ve Süreç Şemalarında

Akış diyagramlarında karar noktaları genellikle bir soru olarak belirtilir ve soru işareti kullanılır.

Örnek:

• “Sıcaklık 100°C’den yüksek mi?” şeklinde bir karar noktası.

e. Ölçü Aletlerinde ve Göstergelerde

Bazı durumlarda, bir ölçü aletinin veya göstergenin arızalı olduğunu veya okunamadığını belirtmek için ( ? ) kullanılabilir.

Örnek:

• Basınç göstergesi: ? bar (Değer okunamıyor)

Soru İşaretinin Doğru Kullanımına Dair Öneriler

• Soru Anlamına Dikkat Edin: Bir cümlenin gerçekten soru olup olmadığını belirlemek için soru anlamı taşıyıp taşımadığını kontrol edin.
• Dolaylı Sorularda Kullanmayın: Dolaylı anlatımlarda veya soru anlamı taşımayan cümlelerde soru işareti kullanmaktan kaçının.
• Alaycı İfadelerde Parantez İçinde Kullanın: İroni veya alay ifade etmek istediğinizde soru işaretini parantez içinde kullanarak bu anlamı vurgulayabilirsiniz.

Soru İşaretinin Yanlış Kullanımından Kaçınma

• Gereksiz Kullanımdan Kaçının: Soru anlamı taşımayan cümlelerin sonunda soru işareti kullanmayın.
• Soru Eki ve Sözcüklerini Doğru Kullanın: Soru eklerini ve sözcüklerini cümle içinde doğru yerleştirerek soru anlamını netleştirin.
• Parantez İçinde Dikkatli Kullanın: Bilinmeyen veya şüpheli durumları belirtirken soru işaretini parantez içinde kullanmaya özen gösterin.

Örneklerle Soru İşaretinin Kullanımı

Soru Eki veya Sözü İçeren Cümlelerde:

• “Bu filmi daha önce izlemiş miydin?”
• “Neden bu kadar üzgünsün?”
• “Hafta sonu planların neler?”

Soru Anlamı Taşıyan Ancak Soru Eki veya Sözü İçermeyen Cümlelerde:

• “Bilet fiyatları ne kadar?”
• “Size nasıl yardımcı olabilirim?”
• “Toplantı nerede?”

Bilinmeyen veya Şüpheli Durumlarda Parantez İçinde:

• “Eserin yazılış tarihi: 1920 (?)”
• “Bu bilgi doğru mu (?) bilmiyoruz.”
• “Katılımcı sayısı 100 (?) kişi olacak.”

Alaycı veya İronik İfadelerde:

• “Sözünü her zaman tutar (?)”
• “Bu kadar çalışmayla sınavı geçer (?)”

Soru işareti, yazılı anlatımda merak, sorgulama ve belirsizlik ifadelerini belirtmek için vazgeçilmez bir noktalama işaretidir. Doğru kullanımı, metnin anlamını netleştirir ve okuyucunun metni daha iyi anlamasına yardımcı olur. Özellikle resmi yazışmalarda, akademik metinlerde, bilişim sektöründe, yazılımda ve mühendislik alanlarında ve edebi eserlerde soru işaretinin doğru kullanımına özen göstermek, yazının kalitesini artırır.

Öğrencilere Tavsiyeler:

• Kuralları Öğrenin: Soru işaretinin kullanım kurallarını öğrenmek, yazma becerilerinizi geliştirir.
• Pratik Yapın: Yazdığınız metinlerde soru işaretini doğru ve yerinde kullanarak pratik yapın.
• Okuyun ve İnceleyin: Farklı metinleri okuyarak soru işaretinin nasıl kullanıldığını gözlemleyin.

Unutmayın, doğru noktalama işaretleri kullanmak, düşüncelerinizi ve duygularınızı en etkili şekilde ifade etmenizi sağlar. Soru işaretini ve diğer noktalama işaretlerini doğru kullanarak, yazılarınızda profesyonellik ve anlaşılırlık düzeyini artırabilirsiniz.

Lütfen Dikkat! Sitemizi kaynak göstermeden kesinlikle alıntı yapmayınız!!!

• 
  DuckDuckGo: MÜTHİŞ BİR ARAMA MOTORU
  İsim itici gelmesin… DuckDuckGo Google’nin en iyi gerçek alternatifi ve Neden Kullanmıyorsunuz? Üstelik birçoğu gibi ayrı bir arama motoru gibi davranıp aslında Google üzerinden arama yapmıyor, kendine…
• 
  FİREFOX KULLANMAYARAK ÇOK ŞEY KAÇIRIYORSUNUZ!
  İnternet çağında yaşıyoruz ve dijital dünyada geçirilen zaman her geçen gün artıyor. Bu süreçte, internet tarayıcısı seçimi, kullanıcı deneyimini ve çevrimiçi güvenliği doğrudan etkileyen en önemli kararlardan…
• 
  BİR PROGRAMLAMA DİLİ ÖĞRENMEK İSTİYORSUNUZ AMA KARAR VEREMİYOR MUSUNUZ?
  Modaya uymak istiyorsunuz ve mesela bir oyun yazmak istiyorsunuz? Günümüz dünyasında yazılım geliştirmeye karar vermek heyecan verici bir adım olabilir. Ancak, bu yolculuğa başlamadan önce hedeflerinizi net…
• 
  BİR WEB GELİŞTİRME DİLİ ÖĞRENMEK İSTİYORSUNUZ AMA KARAR VEREMİYOR MUSUNUZ?
  Web geliştirme dünyası, sürekli olarak evrilen ve genişleyen bir ekosisteme sahiptir. Bu alanda kullanılan web geliştirme dili olgusunun çeşitliliği, her biri farklı amaçlar ve ihtiyaçlar için tasarlanmış…
• 
  BLENDER: 3D YARATICILIĞIN AÇIK KAYNAKLI GÜCÜ
  Yaratıcılığın sınırlarını zorlayan grafik tasarımcılar, animatörler ve 3D modelleyiciler için Blender, vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir. Açık kaynaklı ve ücretsiz olması, onu hem profesyoneller hem de hobi…
• 
  RUST: PARLAYAN GERÇEK BİR YILDIZ
  Rust, inanılmaz hızlı çalışan, segment hatalarını önleyen, iş parçacığı güvenliğini garanti eden güvenilir ve verimli yazılımlar inşa edilmesini sağlayan bir sistem programlama dilidir. Dünya çapında yüzlerce şirket…

• 
  ÜNLÜ DARALMASI VE TÜRKÇE FİİL ÇEKİMİNDEKİ YANSIMALARI
  Türkçe’nin kendine has ses yapısı, fiil çekimlerinde ve ek alımlarında belirgin değişimlere yol açar. Ünlü daralması, özellikle fiillerin şimdiki zaman çekiminde ve ek alım süreçlerinde duyulan, söylenişin…
• 
  SİMGELER, ÖZEL KARAKTERLER VE İŞARETLER
  Simgeler Konusunda Türkçe Yazım Kuralları Türkçe yazımda simgeler, özel karakterler ve işaretlerin doğru kullanımı, özellikle bilimsel, teknik ve akademik metinlerde; günümüz eğitim ve bilim dünyasında, doğru yazım…
• 
  TÜRKÇE DİLBİLGİSİ TERİMLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçe dilbilgisi, doğru ve etkili iletişim kurabilmek için temel bir unsurdur. Hem yazılı hem de sözlü ifadelerde dilin kurallarını bilmek, anlamı doğru aktarmak ve anlaşılır bir şekilde…
• 
  ÜNLÜLERİN NİTELİKLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçe, zengin fonetik yapısı; ünsüz ve ünlülerin nitelikleri ile birlikte ses özellikleriyle dünya dilleri arasında önemli bir yere sahiptir. Dilimizin temelini oluşturan sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak…
• 
  ÜNSÜZLERİN NİTELİKLERİ VE YAZIM KURALLARI
  Türkçenin ses yapısı, dilin akıcılığı ve ünsüzlerin nitelikleri ile anlam taşıyan ögelerin doğru biçimde aktarılabilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Bu yapı, ünlü ve ünsüzlerin karşılıklı etkileşimi üzerine…
• 
  SORU EKLERİNİN YAZILIŞLARI VE YAZIM KURALLARI
  Soru eklerinin yazılışları, Türkçe’nin doğru ve etkili kullanımı açısından büyük önem taşır. Bu eklerin ayrı yazılması, ünlü uyumlarına dikkat edilmesi ve eklerden sonra gelen eklerin bitişik yazılması…