NOKTALI VİRGÜL ( ; ) İŞARETİ VE DOĞRU KULLANIMI
Cümleler ve cümle içi öğeler arasındaki ilişkileri daha belirgin hale getirerek metnin akıcılığını ve anlaşılırlığını artırır. Ayrıca “bununla birlikte” anlamda kullanılan bir işarettir…
Yazılı anlatımın vazgeçilmez unsurlarından biri olan noktalama işaretleri, düşüncelerin ve duyguların doğru ve etkili bir şekilde ifade edilmesinde büyük rol oynar. Bu makalede noktalı virgülün kullanıldığı yerleri detaylı bir şekilde inceleyecek ve doğru kullanımına dair örnekler sunacağız.
Anlamca İlişkili ve Bağlaçsız Bağlanan Cümleleri Ayırmada Kullanılır
Birbirine bağlaç kullanılmadan bağlanan anlamca ilişkili ve aralarındaki duraklama kısa olan cümlelerin arasına noktalı virgül konur. Bu kullanım cümlelerin birbirine olan bağlantısını korurken düşüncelerin net bir şekilde ayrılmasını sağlar. Ayrıca bu cümleler nokta ile de ayrılabilir; ancak aradaki duraklamanın kısa olması durumunda noktalı virgül tercih edilir.
Örnek:
- “Başarı tesadüf değildir; emek ve sabır gerektirir.”
- “Güneş doğdu; yeni bir gün başladı.”
İki Cümleyi Bağlayan Bağlaçlardan Önce Kullanılır.
“Ama, fakat, lakin, yalnız, ancak, ne var ki, çünkü, bundan dolayı, bu nedenle, binaenaleyh, yoksa” gibi bağlaçlardan önce noktalı virgül kullanılarak cümleler arasındaki karşıtlık neden-sonuç veya koşul ilişkisi vurgulanır. Bu kullanım cümleleri anlam açısından netleştirir ve bağlaçların vurgusunu artırır.
Örnek:
- “Zamanımız azdı; ancak projeyi tamamlamayı başardık.”
- “Dersi dikkatle dinledi; çünkü sınavdan yüksek not almak istiyordu.”
Not: Bu bağlaçlardan önce noktalı virgül yerine virgül veya nokta da kullanılabilir. Bu tercih yazarın üslubuna ve cümlelerin uzunluğuna bağlıdır.
Virgülle Ayrılmış Ögeleri Farklı Gruplardan Ayırmada Kullanılır.
Cümle içinde virgülle ayrılan öğeleri diğer virgüllü öğelerden veya gruplardan ayırmak için noktalı virgül kullanılır. Bu sayede listelerin veya sıralamaların daha anlaşılır olması ve liste içerisinde daha büyük grupların net bir şekilde ayrılması sağlanır.
Örnek:
- “Toplantıya İstanbul, Ankara ve İzmir’den katılımcılar; Almanya, Fransa ve İtalya’dan misafirler geldi.”
- “Sepette elma, armut, üzüm; havuç, patates, soğan vardı.”
Virgüllerle Ayrılmış Sıralı Cümleleri Birbirinden Ayırmada Kullanılır.
İçerisinde virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için noktalı virgül kullanılır. Bu kullanım, cümlelerin karışmasını engeller ve metnin okunabilirliğini artırır.
Örnek:
- “Kitabını açtı, sayfaları karıştırdı; aradığı bölümü bulunca okumaya başladı.”
- “Koştu, terledi, yoruldu; sonunda hedefine ulaştı.”
Özneyi Belirginleştirmek İçin Kullanılır.
Cümle içinde özne ile yüklem arasındaki uzun ve virgüllü ifadelerin özneyi belirsiz hale getirmesini önlemek için öznenin hemen ardından noktalı virgül kullanılabilir.
Örnek:
- “Mehmet; uzun, zorlu ve macera dolu bir yolculuğun ardından, evine döndü.”
- “Öğretmen; öğrencilerine güvenen, onları destekleyen bir rehber olarak sınıfta saygı görüyordu.”
Karşıtlık veya Sonuç Bildiren Cümlelerde Kullanılır.
Bir durumun sonucunu veya karşıtlığını ifade eden cümleleri ayırmak için noktalı virgül kullanılabilir.
Örnek:
- “Çok çalıştı; sonunda istediği başarıyı elde etti.”
- “Uyarılara aldırmadı; bu yüzden hata yaptı.”
Bilişim Sektöründe ve Yazılımda Kullanımı
Noktalı virgül ( ; ), bilişim sektöründe ve yazılım alanında çeşitli programlama dillerinde önemli bir yere sahiptir. Kodların doğru bir şekilde çalışması ve derlenmesi için noktalı virgülün doğru kullanımı kritik öneme sahiptir.
a. Komutların Sonunu Belirtmek İçin Kullanılır.
Birçok programlama dilinde, noktalı virgül ( ; ) bir ifadenin veya komutun sonunu belirtmek için kullanılır. Bu, derleyicinin veya yorumlayıcının kodu doğru bir şekilde yorumlamasını sağlar.
Örnekler:
- C, C++, Java, C#:
csharp
int a = 5;
int b = 10;
int toplam = a + b;
Console.WriteLine("Toplam: " + toplam);- JavaScript:
let x = 10;
let y = 20;
let sonuc = x + y;
console.log("Sonuç: " + sonuc);Not: Bazı dillerde (örneğin Python) noktalı virgül kullanılmaz veya isteğe bağlıdır. Ancak C ve türevi dillerde noktalı virgül kullanımı zorunludur.
b. Birden Fazla İfadeyi Tek Satırda Yazmak İçin Kullanılır.
Programlama dillerinde birden fazla ifadeyi tek bir satırda yazmak için noktalı virgül kullanılır.
Örnek:
let a = 1; let b = 2; let c = a + b;c. For Döngülerinde İfadeleri Ayırmak İçin
Bazı döngü ve kontrol yapılarında noktalı virgül, ifadeleri birbirinden ayırmak için kullanılır.
Örnek (C, C++, Java, C#):
for (int i = 0; i < 10; i++) {
Console.WriteLine(i);}Bu örnekte, for döngüsünün içinde başlangıç değeri, koşul ve artırma işlemi noktalı virgüllerle ayrılmıştır.
d. SQL ve Veritabanı Sorgularında
SQL sorgularında, özellikle birden fazla sorgu ardışık olarak yazıldığında, sorgular noktalı virgülle sonlandırılır.
Örnek:
SELECT * FROM musteriler;
UPDATE musteriler SET sehir = 'Ankara' WHERE id = 5;e. JavaScript’te Otomatik Noktalı Virgül Ekleme
JavaScript dilinde noktalı virgül kullanımı isteğe bağlıdır, ancak bazı durumlarda otomatik noktalı virgül ekleme (ASI – Automatic Semicolon Insertion) hatalara neden olabilir. Bu nedenle, geliştiricilerin noktalı virgül kullanımına dikkat etmeleri önerilir.
Örnek:
function getData() {
return
{
name: "Ahmet"
};
}
// Bu fonksiyon undefined dönecektir çünkü return ifadesinden sonra otomatik noktalı virgül eklenir.Mühendislik ve Teknik Alanlarda Kullanımı.
Noktalı virgül, mühendislik ve teknik dokümanlarda da çeşitli amaçlarla kullanılır.
a. Karmaşık Listelerde Alt Grupları Ayırmak İçin Kullanılır.
Teknik metinlerde, maddeler halinde verilen karmaşık listelerde alt grupları veya açıklamaları ayırmak için noktalı virgül kullanılır.
Örnek:
- Proje aşamaları şunlardır: planlama ve analiz; tasarım ve geliştirme; test ve entegrasyon; uygulama ve bakım.
b. Matematiksel İfadelerde Değişkenleri Ayırmak İçin Kullanılır.
Matematikte ve mühendislikte, fonksiyonların parametrelerini veya koordinatları ayırmak için noktalı virgül kullanılabilir.
Örnek:
- F(x; y) = x² + y²
- Burada noktalı virgül, x ve y’nin farklı değişkenler olduğunu belirtir.
- Vektörler:
- V = (3; -2; 5)
c. Teknik Çizimlerde ve Tablo Başlıklarında
Teknik çizimlerde ölçü birimlerini veya açıklamaları ayırmak için noktalı virgül kullanılabilir.
Örnek:
- Malzeme özellikleri: yoğunluk; sertlik; elastiklik modülü.
d. Kimya ve Bilimde Bileşenleri Ayırmak İçin
Kimyasal formüllerde veya reaksiyonlarda bileşenleri veya koşulları ayırmak için noktalı virgül kullanılabilir.
Örnek:
- Reaksiyon:
- 2H₂O → 2H₂(gaz); O₂(gaz)
Noktalı Virgülün Doğru Kullanımına Dair Öneriler:
- Anlam Bütünlüğüne Dikkat Edin: Noktalı virgül kullanırken cümleler arasındaki anlam ilişkisine dikkat etmek önemlidir. İlişkili ve bağlantılı cümlelerde noktalı virgül kullanmak, metnin akıcılığını artırır.
- Bağlaç Kullanımını Göz Önünde Bulundurun: Bağlaçlardan önce noktalı virgül kullanarak cümlelerin vurgusunu güçlendirebilirsiniz. Ancak bu kullanımın bir zorunluluk olmadığını unutmayın; cümlenin yapısına ve vurgulanmak istenen anlama göre tercih yapabilirsiniz.
- Listelerde Anlaşılır Olmayı Hedefleyin: Özellikle karmaşık listelerde ve sıralamalarda noktalı virgül kullanarak öğeleri net bir şekilde ayırabilirsiniz. Bu, okuyucunun metni daha kolay anlamasına yardımcı olur.
Yanlış Kullanımından Kaçınma:
- Gereksiz Kullanımdan Sakının: Noktalı virgül, virgül veya nokta ile ifade edilebilecek durumlarda gereksiz yere kullanılmamalıdır. Her noktalama işaretinin kendine özgü bir işlevi vardır; bu nedenle doğru yerde doğru işareti kullanmak önemlidir.
- Cümle Yapısına Uygun Kullanın: Noktalı virgül, genellikle bağımsız cümleleri veya karmaşık yapıları ayırmada kullanılır. Basit cümlelerde veya kısa ifadelerde kullanımı metni gereksiz yere karmaşıklaştırabilir.
Noktalı virgül, yazılı anlatımda ifadelerin netliğini ve akıcılığını artıran önemli bir noktalama işaretidir. Doğru kullanıldığında metnin anlamını güçlendirir ve okuyucunun metni daha iyi kavramasını sağlar. Özellikle akademik yazılarda, resmi metinlerde, bilişim sektöründe, yazılımda ve mühendislik alanlarında ve edebi eserlerde noktalı virgülün kullanımına özen göstermek anlamın kalitesini yükseltir.
Öğrencilere Tavsiyeler:
- Pratik Yapın: Noktalı virgül kullanımını pekiştirmek için yazdığınız metinlerde bu işareti kullanmaya özen gösterin.
- Okuma Alışkanlığı Edinin: Noktalı virgülün doğru kullanıldığı metinleri okuyarak kullanımına dair farkındalığınızı artırabilirsiniz.
- Dil Bilgisi Kurallarını Öğrenin: Noktalama işaretlerinin kullanım kurallarını öğrenmek yazılı anlatım becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olur.
Unutmayın ki dil, iletişimin en güçlü aracıdır ve doğru kullanıldığında etkileyici bir güce sahiptir. Noktalı virgül gibi noktalama işaretlerini yerinde ve doğru bir şekilde kullanarak düşüncelerinizi ve duygularınızı daha etkili bir şekilde ifade edebilirsiniz.