SAYILARIN YAZILIŞI VE YAZIM KURALLARI
Sayıların yazılışı ile ilgili kuralların doğru uygulanması, yazılı iletişimin net ve anlaşılır olmasını sağlar. Bu kurallara dikkat ederek, dilimizi daha etkili ve doğru kullanabiliriz…
Türkçede sayılar, dilimizin vazgeçilmez bir parçasıdır ve günlük hayatta sıkça kullanılır. Sayıların yazılışı konusunda belirli kurallar bulunmaktadır. Bu kuralların doğru uygulanması, yazılı iletişimin anlaşılır ve tutarlı olmasını sağlar. Bu makalede, sayıların yazılışıyla ilgili kuralları detaylı bir şekilde inceleyecek ve örneklerle pekiştireceğiz. Doğru yazım kurallarına hakim olmak, dilimizin zenginliğini ve ifade gücünü korumak açısından büyük önem taşır.
1. Sayıların Yazıyla ve Rakamla Yazılması
Sayılar hem yazıyla hem de rakamla ifade edilebilir. Ancak, hangi durumlarda yazıyla, hangi durumlarda rakamla yazılması gerektiği konusunda belirli kurallar vardır.
a. Yazıyla Yazılan Sayılar
Genel ifadelerde, kısa sayılarda ve edebi metinlerde sayılar genellikle yazıyla yazılır.
Örnekler:
- Bin yıldan beri bu topraklardayız.
- On dört gün sonra tatile çıkacağız.
- Haftanın beşinci günü toplantımız var.
- Üç ayda bir genel kontrol yapılır.
- Yüz soru içeren bir sınav hazırladık.
- İki hafta sonra projemizi teslim edeceğiz.
- Üçüncü sınıf öğrencileri etkinliğe katılacak.
b. Rakamla Yazılan Sayılar
Saat, para tutarı, ölçü birimleri, istatistiksel veriler ve teknik detaylarda sayılar rakamla yazılır.
Örnekler:
- Toplantı saat 14.30’da başlayacak.
- Ürün fiyatı 1.500.000 liradır.
- 25 kilogram ağırlığında bir paket geldi.
- Şehir nüfusu 1.250.000 kişiye ulaştı.
- Maraton mesafesi 42 kilometredir.
- Kumaşın uzunluğu 15 metredir.
c. Saatlerin Yazılışı
Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da ifade edilebilir, özellikle edebi ve anlatı metinlerinde.
Örnekler:
- Saat dokuzu beş geçe buluşalım.
- Saat yediye çeyrek kala evden çıktım.
- Saat sekizi on dakika üç saniye geçe yarış başladı.
- Mesela saat onda tekrar görüşelim.
2. Dört veya Daha Fazla Basamaklı Sayıların Yazılışı
Büyük sayıları daha okunaklı hale getirmek için bin, milyon, milyar ve trilyon gibi kelimeler kullanılarak sayılar yazılır.
Örnekler:
- Dünya nüfusu 7 milyar 800 milyon civarındadır.
- Şirketin geliri 3 milyon 250 bin lirayı aştı.
- Projede 2 milyar dolarlık yatırım planlanıyor.
- Festivalde 1 milyon 500 bin kişi katılım gösterdi.
3. Birden Fazla Kelimeden Oluşan Sayıların Yazılışı
Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.
Örnekler:
- İki yüz kişi etkinliğe katıldı.
- Üç yüz altmış beş gün bir yılı oluşturur.
- Bin iki yüz elli bir kitap bağışlandı.
- Dört bin beş yüz ağaç dikildi.
4. Para ile İlgili İşlemlerde Sayıların Yazılışı
Senet, çek ve ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır ve tutarlar net bir şekilde belirtilir.
Örnekler:
- 650,35 TL (altıyüzelliTL, otuzbeşkr.)
- 1.250,00 TL (binikiyüzelliTL, sıfırkr.)
- 3.750,50 TL (üçbinyediyüzelliTL, ellikr.)
5. Yüzde ve Binde İşaretlerinin Yazılışı
Yüzde (%) ve binde (‰) işaretleri yazılırken sayı ile işaret arasında boşluk bırakılmaz.
Örnekler:
- %25 indirim uygulanacak.
- Kâr marjı %10 arttı.
- Nem oranı %75 seviyesinde.
- Hata payı ‰5 olarak belirlendi.
6. Adları Sayılardan Oluşan İskambil Oyunlarının Yazılışı
Bazı iskambil oyunları ve terimleri sayılardan oluşur ve bu kelimeler bitişik yazılır.
Örnekler:
- Altmışaltı oynamayı severim.
- Ellibir kart oyunu eğlencelidir.
- Yirmibir oyununun kurallarını biliyor musun?
- Otuzbir arkadaşlar arasında popülerdir.
7. Romen Rakamlarının Kullanımı
Romen rakamları belirli durumlarda kullanılır ve yazımı önemlidir.
a. Tarihî Olaylar ve Yüzyıllar
Örnekler:
- II. Dünya Savaşı büyük yıkıma neden oldu.
- XX. yüzyıl, teknolojinin hızla geliştiği bir dönemdir.
b. Hükümdar İsimleri
Örnekler:
- III. Selim, Osmanlı padişahıdır.
- XIV. Louis, Fransa kralıdır.
- II. Elizabeth, İngiltere kraliçesidir.
c. Tarihlerde Ayların Yazılışı
Örnekler:
- 1.XI.1928 tarihinde önemli bir yasa kabul edildi.
- 23.IV.1920, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılış tarihidir.
d. Kitap ve Dergi Ciltleri
Örnekler:
- I. Cilt, temel konuları içerir.
- II. Cilt, ileri düzey konulara odaklanır.
e. Maddelerin Sıralandırılması
Örnekler:
- I) Giriş
- II) Gelişme
- III) Sonuç
8. Dört veya Daha Fazla Basamaklı Sayıların Yazılışı
Dört veya daha fazla basamaklı sayılar, sondan başlayarak üçlü gruplara ayrılır ve aralarına nokta konur.
Örnekler:
- 4.567
- 326.197
- 49.750.812
- 28.434.250
Açıklama:
- 1.000
- 10.000
- 100.000
- 1.000.000
9. Sayılarda Kesirlerin Yazılışı
Kesirli sayılarda, tam sayı ile kesir kısmı arasında virgül kullanılır.
Örnekler:
- 15,2 (On beş tam, onda iki)
- 5,26 (Beş tam, yüzde yirmi altı)
- 3,1416 (Pi sayısı)
- 0,75 (Sıfır tam, yüzde yetmiş beş)
10. Sıra Sayılarının Yazılışı
Sıra sayıları yazıyla veya rakamla gösterilebilir.
a. Yazıyla Gösterim
Örnekler:
- Birinci, ikinci, üçüncü
- Yedinci sınıf öğrencileri
- On beşinci gün
b. Rakamla Gösterim
Rakamla gösterilen sıra sayılarında, rakamdan sonra nokta konur veya kesme işareti ile ek getirilir.
Örnekler:
- 15. kat
- 56. sayfa
- 8’inci madde
- 2’nci tur
Not:
- Sıra sayıları ekle gösterildiğinde, rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, nokta konulmaz.
- Doğru: 8’inci, 2’nci
- Yanlış: 8.’inci, 2.’nci
11. Üleştirme Sayılarının Yazılışı
Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla belirtilir.
Örnekler:
- İkişer elma dağıtıldı.
- Üçer kitap seçebilirsiniz.
- Öğrenciler beşer kişilik gruplara ayrıldı.
- Görevlilere yüzer lira ödendi.
12. Kesirli Sayılara Getirilen Eklerin Yazılışı
Bayağı kesirlerde ekler, paydada yer alan sayıya göre getirilir.
Örnekler:
- 4/5’i (Dört bölü beş i )
- 1/2’si (Bir bölü iki si )
- 3/4’ü (Üç bölü dört ü )
- 7/8’ine (Yedi bölü sekiz ine )
13. Cümlelerin Başında Sayıların Yazılışı
Bir zorunluluk olmadıkça, cümle rakamla başlamaz. Cümle başında sayılar yazıyla yazılır.
Örnekler:
- Yüzlerce kişi etkinliğe katıldı.
- On beş öğrenci ödül aldı.
Yanlış Kullanım:
- 1500 kişi katıldı. (Doğrusu: Bin beş yüz kişi katıldı.)
14. Tarihlerin Yazılışı
Tarihler yazılırken gün, ay ve yıl belirtilir. Gün ve yıl rakamla, ay ise yazıyla veya rakamla yazılabilir.
Örnekler:
- 29 Ekim 1923
- 23 Nisan 1920
- 01.01.2021
15. Telefon ve Faks Numaralarının Yazılışı
Telefon ve faks numaraları yazılırken, numaralar arasına boşluk veya tire konulabilir.
Örnekler:
- (0212) 555 55 55
- (0312) 444-44-44
16. Matematiksel İşlemlerde Sayıların Yazılışı
Matematiksel ifadelerde, işlem sembolleri ve sayılar doğru bir şekilde yazılır.
Örnekler:
- 5 + 3 = 8
- 12 × 4 = 48
- 20 ÷ 4 = 5
- √16 = 4
Sonuç ve Öneriler
Sayıların yazılışıyla ilgili kuralların doğru uygulanması, yazılı iletişimin net ve anlaşılır olmasını sağlar. Bu kurallara dikkat ederek, dilimizi daha etkili ve doğru kullanabiliriz.
Öğrencilere Tavsiyeler:
- Yazım Kılavuzunu Kullanın: Türk Dil Kurumu’nun güncel yazım kılavuzunu düzenli olarak inceleyin.
- Pratik Yapın: Yazdığınız metinlerde sayıların yazılış kurallarını uygulayarak pekiştirin.
- Okuma Alışkanlığı Edinin: Kitap, dergi ve makaleler okuyarak sayıların yazılışını gözlemleyin.
- Araştırın: Emin olmadığınız durumlarda güvenilir kaynaklara başvurarak doğru kullanımı öğrenin.
- Dikkatli Olun: Yazarken sayıların yazılışına ve getirdiğiniz eklerin doğru olup olmadığına dikkat edin.
- ÜNLÜLERİN NİTELİKLERİ VE YAZIM KURALLARI
Türkçe, zengin fonetik yapısı; ünsüz ve ünlülerin nitelikleri ile birlikte ses özellikleriyle dünya dilleri arasında önemli bir yere sahiptir. Dilimizin temelini oluşturan sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak… - ÜNSÜZLERİN NİTELİKLERİ VE YAZIM KURALLARI
Türkçenin ses yapısı, dilin akıcılığı ve ünsüzlerin nitelikleri ile anlam taşıyan ögelerin doğru biçimde aktarılabilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Bu yapı, ünlü ve ünsüzlerin karşılıklı etkileşimi üzerine… - SORU EKLERİNİN YAZILIŞLARI VE YAZIM KURALLARI
Soru eklerinin yazılışları, Türkçe’nin doğru ve etkili kullanımı açısından büyük önem taşır. Bu eklerin ayrı yazılması, ünlü uyumlarına dikkat edilmesi ve eklerden sonra gelen eklerin bitişik yazılması… - SAYILARIN YAZILIŞI VE YAZIM KURALLARI
Sayıların yazılışı ile ilgili kuralların doğru uygulanması, yazılı iletişimin net ve anlaşılır olmasını sağlar. Bu kurallara dikkat ederek, dilimizi daha etkili ve doğru kullanabiliriz… Türkçede sayılar, dilimizin… - ALINTI KELİMELERİN YAZILIŞI VE YAZIM KURALLARI
Alıntı kelimelerin yazılışı konusunda dikkatli olmak, dilimizin doğru ve etkili kullanılmasını sağlar. Yabancı kelimelerin Türkçeye uyarlanması sırasında telaffuz ve yazım kurallarına uygun hareket etmek önemlidir. Dilimizi korumak… - BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER VE YAZIM KURALLARI
Büyük harflerin kullanıldığı yerler konusunda hassasiyet göstermek suretiyle doğru kullanımı, yazılı iletişimde netlik ve profesyonellik sağlar. Dilimize gösterdiğimiz özen, kültürümüzün ve değerlerimizin korunmasına katkı sunar. Yazım kurallarına…
- ÖMER SEYFETTİN
Milli Edebiyat akımının öncülerinden biri olarak, dilin sadeleşmesine ve milli bilincin oluşmasına katkıda bulunan Ömer Seyfettin, hikâyeleriyle milli değerleri, toplumsal sorunları ve insan ilişkilerini ustalıkla işlemiştir. Hikâyelerinde… - RIFAT ILGAZ
Toplumsal sorunları mizahi ve eleştirel bir dille işlemiş, eserleriyle geniş kitlelere ulaşmıştır. Özellikle “Hababam Sınıfı” eseriyle geniş bir kitleye ulaşmış, mizahi ve eleştirel anlatımıyla tanınmıştır… Hayatı, Eserleri… - ÂŞIK VEYSEL
Sazı ve sözleriyle insanlara umut, sevgi ve birlik mesajları vermiştir. Âşık Veysel’in eserlerini dinlemek ve okumak, Anadolu’nun ruhunu ve insanının duygularını anlamak için önemli bir adımdır… Hayatı,… - GÜLTEN DAYIOĞLU
Eserlerinde çocukların dünyasını, hayallerini ve sorunlarını işleyerek onların kalbine dokunmuştur. Gülten Dayıoğlu’nun eserlerini okumak, çocukların dünyasını anlamak, hayal gücünü geliştirmek ve kültürel değerlerimizi tanımak için önemli bir… - TARIK BUĞRA
Eserlerinde tarihî, toplumsal ve bireysel temaları ustalıkla işlemiş, Türk insanının ruhunu ve değerlerini yansıtmıştır. Onun eserlerini okumak, Türkiye’nin tarihini, toplumsal yapısını ve insan psikolojisini anlamak için önemli… - CEVAT ŞAKİR KABAAĞAÇLI (HALİKARNAS BALIKÇISI)
Denize olan tutkusunu, doğa sevgisini ve insan hikâyelerini ustalıkla işlemiş, eserleriyle geniş kitlelere ulaşmıştır. Onun eserlerini okumak, Ege ve Akdeniz’in zenginliklerini, Anadolu’nun kültürel mirasını ve insanın doğayla…