BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER VE YAZIM KURALLARI
Büyük harflerin kullanıldığı yerler konusunda hassasiyet göstermek suretiyle doğru kullanımı, yazılı iletişimde netlik ve profesyonellik sağlar. Dilimize gösterdiğimiz özen, kültürümüzün ve değerlerimizin korunmasına katkı sunar. Yazım kurallarına hakim olmak, dilimizi doğru ve etkili bir şekilde kullanmamıza yardımcı olur.
Türkçe yazım kurallarında büyük harflerin doğru ve yerinde kullanımı, dilimizin anlaşılır ve etkili bir şekilde kullanılmasını sağlar. Büyük harflerin nerelerde ve nasıl kullanılacağı konusunda belirli kurallar mevcuttur. Bu makalede, büyük harflerin kullanıldığı yerleri detaylı bir şekilde inceleyecek ve örneklerle pekiştireceğiz. Doğru yazım kurallarına hakim olmak, yazılı iletişimde netliği ve profesyonelliği artırır.
1. Cümlelerin Başında Büyük Harf Kullanımı
Her cümle büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Yeni bir gün doğuyor.
- Bilgi güçtür ve paylaşılmalıdır.
Cümle içinde tırnak işareti veya parantezle belirtilen cümleler de büyük harfle başlar ve uygun noktalama işaretiyle sonlandırılır.
Örnek:
- Atatürk, “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.” demiştir.
- Projede (Detayları daha sonra paylaşacağım.) bazı değişiklikler yaptık.
Not: İki çizgi arasında verilen açıklamalar büyük harfle başlamaz.
Örnek:
- Bu konuda -daha önce de belirttiğim gibi- dikkatli olmalısın.
2. Şiir Dizelerinin Başında Büyük Harf Kullanımı
Şiirlerde her bir dize büyük harfle başlar.
Örnek:
Bir yolcu gibi geldim bu cihana,
Kalmaya niyetim yok göçerim yana.
3. Özel İsimlerin Yazımında Büyük Harf Kullanımı
a. Kişi İsimleri ve Soyadları
Kişi isimleri ve soyadları büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Mehmet Akif Ersoy
- Yunus Emre
b. Takma İsimler ve Lakaplar
Sanatçıların ve tarihi kişiliklerin takma isimleri büyük harfle yazılır.
Örnekler:
- Kanuni Sultan Süleyman (Muhibbi)
- Fatih Sultan Mehmet
c. Unvan ve Saygı Sözcükleri
Kişi isimlerinden önce veya sonra gelen unvan ve saygı ifadeleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Dr. Ayşe Yılmaz
- Ali Bey
- Ahmet Efendi
d. Akrabalık Bildiren Kelimeler
Eğer lakap veya unvan olarak kullanılıyorsa büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Nene Hatun
- Dede Korkut
Genel kullanımlarda küçük harfle yazılır.
Örnekler:
- Bugün annemle sinemaya gideceğiz.
- Babamın doğum günü yaklaşıyor.
4. Hayvan İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Evcil hayvanlara verilen isimler büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Karabaş
- Minik
- Boncuk
5. Millet, Dil ve Lehçe İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
a. Millet İsimleri
Millet isimleri büyük harfle yazılır.
Örnekler:
- Türk
- Japon
- Alman
b. Dil ve Lehçe İsimleri
Dillerin ve lehçelerin isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Türkçe
- İngilizce
- Kırgızca
6. Devlet, Ülke ve Bölge İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Devlet ve ülke isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Türkiye Cumhuriyeti
- Amerika Birleşik Devletleri
Bölge, şehir, il, ilçe ve köy isimleri de büyük harfle yazılır.
Örnekler:
- Ege Bölgesi
- Ankara
- Kadıköy
7. Din ve Mezhep İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Din ve mezhep isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- İslam
- Hristiyanlık
- Budizm
- Hanefilik
8. Din ve Mitoloji ile İlgili Özel İsimlerde Büyük Harf Kullanımı
Tanrı, peygamber ve mitolojik varlık isimleri büyük harfle yazılır.
Örnekler:
- Allah
- Hz. Musa
- Zeus
- Venüs
Not: “Tanrı” ve “ilah” kelimeleri genel anlamda kullanıldığında küçük harfle yazılır.
Örnek:
- Eski Yunan tanrıları mitolojide önemli yer tutar.
9. Gezegen ve Yıldız İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Gezegen ve yıldız isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Mars
- Venüs
- Jüpiter
- Halley Kuyruklu Yıldızı
Not: “Güneş”, “Dünya” ve “Ay” kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle yazılır.
Örnekler:
- Bugün güneş çok parlak.
- Ay ışığı altında yürüdük.
- Dünya büyük bir gezegendir.
10. Yer İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
a. Coğrafi İsimler
Dağ, nehir, göl, deniz ve boğaz isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Uludağ
- Kızılırmak
- Van Gölü
- Çanakkale Boğazı
b. Mahalle, Cadde ve Sokak İsimleri
Mahalle, bulvar, cadde ve sokak isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Bağlar Mahallesi
- Atatürk Bulvarı
- İstiklal Caddesi
- Gül Sokak
11. Kurum ve Kuruluş İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Resmi ve özel kurumların isimleri büyük harfle yazılır.
Örnekler:
- Türk Dil Kurumu
- Milli Eğitim Bakanlığı
- Ankara Üniversitesi
- Kızılay Derneği
12. Kitap, Dergi ve Sanat Eserlerinin İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Kitap, dergi, gazete, makale ve sanat eserlerinin isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Nutuk
- Sefiller
- Hürriyet Gazetesi
- Kaplumbağa Terbiyecisi (Tablo)
- Boğaziçi Şarkısı
Not: İsimlerde yer alan “ve”, “ile”, “ya”, “veya”, “ki”, “de”, “da” gibi bağlaçlar küçük harfle yazılır.
Örnekler:
- Suç ve Ceza
- Leyla ile Mecnun
- Sinekli Bakkal
13. Özel Gün ve Bayram İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Resmi ve dini bayramların, özel günlerin isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Cumhuriyet Bayramı
- Ramazan Bayramı
- Anneler Günü
- 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
14. Tarihi Olay ve Dönemlerin İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Tarihi olayların, çağ ve dönem isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Kurtuluş Savaşı
- Lale Devri
- Orta Çağ
- Millî Mücadele Dönemi
15. Unvan ve Rütbe İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Kişi isimlerinden önce veya sonra gelen unvan ve rütbeler büyük harfle yazılır.
Örnekler:
- Yüzbaşı Ali
- Prof. Dr. Ayşe Demir
- Mimar Sinan
16. Özel İsimlerden Türetilen Kelimelerde Büyük Harf Kullanımı
Özel isimlerden türetilen kelimeler büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Türklük
- Türkçe
- Atatürkçülük
- İslamiyet
Not: Özel isim anlamını yitirip cins isim haline gelmiş kelimeler küçük harfle yazılır.
Örnekler:
- donkişotluk (gereksiz kahramanlık)
- ampul (birim isim olarak)
17. Özel İsimlerle Kurulan Birleşik Kelimelerde Büyük Harf Kullanımı
Yer, millet ve kişi isimleriyle oluşturulan birleşik kelimelerde sadece özel isim büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Türk kahvesi
- Antep fıstığı
- Van kedisi
- Brüksel lahanası
18. Belirli Bir Tarih Bildiren Ay ve Gün İsimlerinde Büyük Harf Kullanımı
Belirli bir tarihi ifade eden ay ve gün isimleri büyük harfle başlar.
Örnekler:
- 29 Ekim 1923
- 30 Ağustos Zafer Bayramı
Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün isimleri küçük harfle yazılır.
Örnekler:
- Toplantı cuma günü yapılacak.
- Tatil temmuz ayında başlayacak.
19. Tabela ve Levhalarda Büyük Harf Kullanımı
Tabela, levha ve benzeri yerlerdeki uyarı ve bilgi amaçlı yazılar büyük harfle başlar.
Örnekler:
- Giriş
- Çıkış
- Danışma
- Vezne
Sonuç
Büyük harflerin kullanıldığı yerler konusunda hassasiyet göstermek suretiyle doğru kullanımı, yazılı iletişimde netlik ve profesyonellik sağlar. Dilimize gösterdiğimiz özen, kültürümüzün ve değerlerimizin korunmasına katkı sunar. Yazım kurallarına hakim olmak, dilimizi doğru ve etkili bir şekilde kullanmamıza yardımcı olur.
Öğrencilere Tavsiyeler
- Yazım Kılavuzunu Kullanın: Büyük harflerin kullanıldığı yerler konusunda Türk Dil Kurumu’nun güncel yazım kılavuzunu düzenli olarak inceleyin.
- Okuma Alışkanlığı Edinin: Kitap, dergi ve makaleler okuyarak büyük harf kullanımını gözlemleyin.
- Pratik Yapın: Yazdığınız metinlerde büyük harf kurallarını uygulayarak pekiştirin.
- Araştırın: Emin olmadığınız durumlarda güvenilir kaynaklara başvurarak doğru kullanımı öğrenin.
- UZUN ÇİZGİ ( — ) İŞARETİ VE DOĞRU KULLANIMI
Yazılı anlatımda konuşmaları belirtmek, açıklamalar yapmak, ani duraksamaları ve düşünce değişikliklerini ifade etmek için önemli bir noktalama işaretidir. Doğru ve yerinde kullanıldığında, metnin akıcılığını ve anlaşılabilirliğini artırır…… - KISA ÇİZGİ ( – ) İŞARETİ VE DOĞRU KULLANIMI
Hem kelimelerin bölünmesinde hem de anlamların netleştirilmesinde önemli bir rol oynar… Yazılı anlatımın vazgeçilmez unsurlarından biri olan noktalama işaretleri, metinlerin doğru ve anlaşılır bir şekilde iletilmesini sağlar.… - VİRGÜL ( , ) İŞARETİ VE DOĞRU KULLANIMI
Virgül, yazılı anlatımda anlamı netleştirmek ve cümle akışını düzenlemek amacıyla kullanılan önemli noktalama işaretlerinden biridir. Ancak, virgülün yersiz veya yanlış kullanımı, anlam karmaşası yaratabilir ve cümlenin okunabilirliğini… - ÇİFT TIRNAK ( “ ” ) İŞARETİ VE DOĞRU KULLANIMI
Doğru ve yerinde kullanımı, metnin anlaşılabilirliğini ve profesyonelliğini artırır. Özellikle akademik yazılarda, edebi eserlerde ve resmi metinlerde çift tırnak işaretinin kullanımına özen göstermek yazının kalitesini yükseltir… Yazılı… - TEK TIRNAK ( ‘ ’ ) İŞARETİ VE DOĞRU KULLANIMI
Metnin anlaşılabilirliğini ve profesyonelliğini artırır. Metin içinde alıntı içinde alıntı yapıldığında veya özel vurgulamalarda kullanılır. Özellikle akademik yazılarda, edebi eserlerde ve resmi metinlerde tek tırnak işaretinin kullanımına… - KESME İŞARETİ ( ‘ ) VE DOĞRU KULLANIMI
Kesme işareti (Apostrof), yazılı anlatımda özel isimlere, kısaltmalara ve sayılara getirilen eklerin doğru bir şekilde ayrılmasını sağlar. Türkçede özel isimlere, kısaltmalara ve sayılara getirilen eklerin ayrılmasında önemli…
- HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR
Toplumu ve insanları gerçekçi bir bakış açısıyla anlatırken, mizahi ve eleştirel üslubuyla okuyucuyu hem eğlendirmiş hem de düşündürmüştür. Onun eserlerini okumak, sadece edebi bir deneyim değil, aynı… - YEDİ GÜZEL ADAM
Yedi Güzel Adam: Sezai Karakoç, Cahit Zarifoğlu, Nuri Pakdil, Erdem Bayazıt, Rasim Özdenören, Alaeddin Özdenören ve Mehmet Akif İnan‘dır. 20. yüzyıl Türk edebiyatının ve düşünce dünyasının önemli… - TEVFİK FİKRET
Türk edebiyatının ve özellikle Servet-i Fünun döneminin en önemli şairlerinden biridir… Yenilikçi üslubu, toplumsal eleştirileri ve insan odaklı yaklaşımıyla döneminin ötesinde bir şair ve düşünür olarak kabul… - SABAHATTİN ALİ
Toplumsal gerçekçiliği, insan psikolojisini derinlemesine işlemesi ve sade üslubuyla döneminin ötesinde bir yazar olarak kabul edilir. Onun eserlerini okumak, Türkiye’nin toplumsal ve tarihsel yapısını ve insan ruhunun… - SAİT FAİK ABASIYANIK
İnsan sevgisi, doğa tutkusu ve sıradan insanların yaşamlarına olan ilgisiyle edebiyatta özgün bir yer edinmiştir. Onun eserlerini okumak, insanın temel duygularını, toplumun farklı kesimlerini ve yaşama dair… - SEZAİ KARAKOÇ
Manevi değerleri, insanın varoluşunu ve toplumsal sorunları derinlemesine işleyen eserleri, onu döneminin ötesinde bir düşünür ve şair yapmıştır. Onun eserlerini okumak, Türkiye’nin manevi ve kültürel yapısını anlamak…